ವೇತನದ ದರಗಳು ವಿವಿಧ ಪ್ರದೇಶಗಳು, ಉದ್ಯೋಗಗಳು, ಮತ್ತು ಕಾಲಾವಧಿಗಳಲ್ಲಿ ಸಮಾನವಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ಒಂದೇ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲೂ, ವಿವಿಧ ವೃತ್ತಿಗಳನ್ನು ಅವಲಂಬಿಸಿ ವೇತನದ ವ್ಯತ್ಯಾಸಗಳಿರುತ್ತದೆ. ಈ ವ್ಯತ್ಯಾಸಗಳಿಗೆ ಹಲವು ಕಾರಣಗಳಿವೆ, ಅವು ಕಾರ್ಯದ ಸ್ವರೂಪ, ಪ್ರದೇಶದ ವಿಶೇಷತೆಗಳು, ಮತ್ತು ಆರ್ಥಿಕ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಗಳ ಪ್ರಕಾರ ಬದಲಾಗುತ್ತವೆ. ಈ ಪ್ರಮುಖ ಕಾರಣಗಳನ್ನು ಇಲ್ಲಿ ವಿವರಿಸಲಾಗಿದೆ.

ಅಪಾಯದ ತೀವ್ರತೆ ಮತ್ತು ಕಷ್ಟತೆಯು ವೇತನದ ಪ್ರಮಾಣವನ್ನು ಗಮನಾರ್ಹವಾಗಿ ಪ್ರಭಾವಿಸುತ್ತದೆ.

ಹೆಚ್ಚಿನ ವೇತನದ ಉದ್ಯೋಗಗಳು:

ದುಸ್ತರ, ಶ್ರಮಸಾಧ್ಯ ಅಥವಾ ಗಟ್ಟಿಯಾದ ಕೆಲಸಗಳು ಹೆಚ್ಚು ವೇತನ ನೀಡುತ್ತವೆ. (ಉದಾ: ಗಣಿ ಕಾರ್ಮಿಕರು)

ಕಡಿಮೆ ವೇತನದ ಉದ್ಯೋಗಗಳು:

ಶ್ರಮ ಕಡಿಮೆ ಇರುವ ಅಥವಾ ಸುಖಕರ ಕೆಲಸಗಳಿಗೆ ಕಡಿಮೆ ವೇತನ ನೀಡಲಾಗುತ್ತದೆ. (ಉದಾ: ಕೃಷಿ ಕಾರ್ಮಿಕರು)

ಕೆಲಸದ ಅಪಾಯದ ಮಟ್ಟವು ವೇತನವನ್ನು ಹೆಚ್ಚು ಮಾಡುತ್ತದೆ.

ಹೆಚ್ಚಿನ ಅಪಾಯದ ಕೆಲಸಗಳು:

ಅಪಘಾತದ ಪ್ರಮಾಣ ಹೆಚ್ಚಾಗಿರುವ ಅಥವಾ ಪ್ರಾಣಾಪಾಯದ ಕೆಲಸಗಳಿಗೆ (ಉದಾ: ವಿಮಾನ ಪೈಲಟ್‌ಗಳು) ಹೆಚ್ಚಿನ ವೇತನ ನೀಡಲಾಗುತ್ತದೆ.

ಕಡಿಮೆ ಅಪಾಯದ ಕೆಲಸಗಳು:

ಕ್ಲರ್ಕ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ಕಚೇರಿ ಉದ್ಯೋಗಗಳಲ್ಲಿ ಅಪಾಯ ಕಡಿಮೆ ಇರುವುದರಿಂದ ವೇತನ ಕಡಿಮೆಯಾಗಿರುತ್ತದೆ.

ವಿದ್ಯಾಭ್ಯಾಸ ಮತ್ತು ಉನ್ನತ ತರಬೇತಿ ಅಗತ್ಯವಿರುವ ವೃತ್ತಿಗಳು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಹೆಚ್ಚಿನ ವೇತನ ನೀಡುತ್ತವೆ.

ಉದಾಹರಣೆಗೆ, ಉನ್ನತ ವೈದ್ಯಕೀಯ ತರಬೇತಿ ಹೊಂದಿರುವ ಶಸ್ತ್ರಚಿಕಿತ್ಸಕ ಸಾಮಾನ್ಯ ಕಾರ್ಮಿಕನಿಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಸಂಪಾದಿಸುತ್ತಾರೆ. ನಿರುದ್ಯೋಗಿಗಳು ಹೆಚ್ಚಿನ ತರಬೇತಿ ಅಥವಾ ಶಿಕ್ಷಣವನ್ನು ಅಗತ್ಯವಿರುವ ಕೌಶಲ್ಯಗಳಿಗೆ ಮೌಲ್ಯ ನೀಡುತ್ತಾರೆ ಮತ್ತು ಹೆಚ್ಚಿನ ಹಣವನ್ನು ನೀಡಲು ಸಿದ್ಧರಾಗಿರುತ್ತಾರೆ.

ಕೌಶಲ್ಯಗಳ ಬೇಡಿಕೆ: Artificial intelligence ಅಥವಾ cybersecurity ಅವಶ್ಯಕತೆಯಿರುವ ಕ್ಷೇತ್ರಗಳಲ್ಲಿ, ಕೌಶಲ್ಯಗಳಿಗೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಬೇಡಿಕೆ ಇದೆ. ಆದರೆ ಈ ಕ್ಷೇತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಅರ್ಹ ವೃತ್ತಿಪರರ ಕೊರತೆ ಇದ್ದು, ವೇತನಗಳು ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಜಾಸ್ತಿಯಾಗಿದೆ. ವಿಸ್ತೃತ ಉದ್ಯೋಗ ಮಾರುಕಟ್ಟೆಗಳಲ್ಲಿ, ವೇತನಗಳು ಕಡಿಮೆಯಾಗಿರುತ್ತವೆ.

ಉದ್ಯಮದ ಲಾಭ: ವೇತನವು ಉದ್ಯಮದ ಲಾಭದಾಯಕತೆಯನ್ನು ಪ್ರತಿಬಿಂಬಿಸುತ್ತದೆ. ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು ಹೆಚ್ಚಿನ ಆದಾಯವನ್ನು ಪಡೆಯುತ್ತಿರುವುದರಿಂದ, ಅವರು ತಮ್ಮ ಉದ್ಯೋಗಿಗಳಿಗೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ವೇತನವನ್ನು ನೀಡುತ್ತವೆ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ ಸಾಫ್ಟ್‌ ವೇರ್‌ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ ಕ್ಷೇತ್ರಗಳು, ಕೃಷಿ ಉದ್ಯಮಗಳಿಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚಿನ  ವೇತನ ನೀಡುತ್ತವೆ.

ಸರಕಾರಿ ಮತ್ತು ಖಾಸಗಿ ವಲಯ: ಖಾಸಗಿ ವಲಯದಲ್ಲಿ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ವೇತನ ಹೆಚ್ಚು ಇದ್ದರೂ, ಸರ್ಕಾರಿ ಉದ್ಯೋಗಗಳು ಕೆಲಸದ ಭದ್ರತೆ, ಸೌಲಭ್ಯಗಳು, ಮತ್ತು ನಿವೃತ್ತಿ ಯೋಜನೆಗಳನ್ನು ಒದಗಿಸುತ್ತವೆ.

ಉದ್ಯೋಗದ ಶ್ರೇಣಿಯ ಸ್ಥಿರತೆಯು ವೇತನವನ್ನು ಪ್ರಭಾವಿಸುತ್ತದೆ.

ಅಸ್ಥಿರ ಉದ್ಯೋಗಗಳು:

ಅಸ್ಥಿರ ಮತ್ತು ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಸಮಯವಿಲ್ಲದ ಉದ್ಯೋಗಗಳು ಹೆಚ್ಚಿನ ವೇತನವನ್ನು ನೀಡುತ್ತವೆ.

ಸ್ಥಿರ ಉದ್ಯೋಗಗಳು:

ಶಾಶ್ವತವಾದ ಮತ್ತು ನಿಯಮಿತ ಉದ್ಯೋಗಗಳು ಕಡಿಮೆ ವೇತನ ನೀಡುತ್ತವೆ.

ಅನುಭವವು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಉತ್ಪಾದಕತೆ ಮತ್ತು ದಕ್ಷತೆಯೊಂದಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸುತ್ತದೆ. ವೃತ್ತಿಯಲ್ಲಿನ ಅನೇಕ ವರ್ಷಗಳ ಅನುಭವ ಹೊಂದಿರುವ ಕಾರ್ಮಿಕರು ಹೆಚ್ಚು ಸಂಬಳವನ್ನು ಸಂಪಾದಿಸುತ್ತಾರೆ.ಆದರೆ ಕಡಿಮೆ ಅನುಭವ ಹೊಂದಿರುವವರು ಕಡಿಮೆ ಸಂಬಳ ಪಡೆಯುವುದು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿದೆ.

ವೇತನವು ಒಂದು ಪ್ರದೇಶದ ಮೇಲೂ ಅವಲಂಬಿತವಾಗಿದೆ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ, ಬೆಂಗಳೂರು ಅಥವಾ ಮುಂಬೈಯಂತಹ ನಗರ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ, ಗ್ರಾಮೀಣ ಪ್ರದೇಶಗಳಿಗೆ ಹೋಲಿಸಿದರೆ, ವೇತನ ಹೆಚ್ಚು.

ಸ್ಥಳೀಯ ಆರ್ಥಿಕ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಗಳು: ಚುರುಕು ಆರ್ಥಿಕತೆ ಮತ್ತು ಉದ್ಯಮ ವೃದ್ಧಿ ಹೊಂದಿರುವ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ (ಉದಾ., ಬೆಂಗಳೂರು) ವೇತನ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಹೆಚ್ಚಾಗಿರುತ್ತದೆ.

ಕಾರ್ಮಿಕ ಮಾರುಕಟ್ಟೆ ಗತಿವಿಧಾನಗಳು: ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಕೌಶಲ್ಯ ಹೊಂದಿರುವ ಕಾರ್ಮಿಕರ ಪೂರೈಕೆ ಹೆಚ್ಚಾದರೆ, ಆ ಕೌಶಲ್ಯಕ್ಕೆ ವೇತನ ಕಡಿಮೆಯಾಗುತ್ತದೆ. ಅದೇ ರೀತಿ, ಬೇಡಿಕೆಯು ಪೂರೈಕೆಯನ್ನು ಮೀರಿದರೆ, ವೇತನಗಳು ಹೆಚ್ಚಾಗುತ್ತದೆ.

ಲಿಂಗ ವೇತನ ಅಂತರ: ಸಾಕಷ್ಟು ಪ್ರಗತಿಯಾದರೂ, ಅನೇಕ ಕ್ಷೇತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಪುರುಷರು ಮತ್ತು ಮಹಿಳೆಯರ ವೇತನ ವ್ಯತ್ಯಾಸ ಉಂಟಿದೆ. ಲಿಂಗ ಸಮಾನತೆಯ ಕೊರತೆಯಿಂದ ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕ ರೂಢಿಗಳಿಂದ ಇದು ಉಂಟಾಗುತ್ತದೆ.

ಜಾತಿ ಮತ್ತು ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ದ್ವೇಷ: ಕೆಲಸದ ಗತಿವಿಧಾನದಲ್ಲಿ ಜಾತಿ ಅಥವಾ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ವ್ಯಾಮೋಹವು ವೇತನ ಅಸಮಾನತೆಗೆ ಕಾರಣವಾಗುತ್ತದೆ.

ಸಾಮೂಹಿಕ ಚರ್ಚೆ: ಸಂಘಟಿತ ಕಾರ್ಮಿಕರು ಒಟ್ಟಾರೆ ಉತ್ತಮ ವೇತನ ಮತ್ತು ಸೌಲಭ್ಯಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತಾರೆ. ಅಸಂಘಟಿತ ಕಾರ್ಮಿಕರು ಕಡಿಮೆ ವೇತನ ಪಡೆಯುವ ಸಾಧ್ಯತೆ ಇದೆ.

ಕನಿಷ್ಠ ವೇತನ ಕಾನೂನುಗಳು: ಸರ್ಕಾರಗಳು ಕನಿಷ್ಠ ವೇತನ ನಿಯಮಗಳನ್ನು ರೂಪಿಸುತ್ತವೆ. ಆದರೆ ಈ ಕಾನೂನುಗಳು ಸ್ಥಳ ಮತ್ತು ದೇಶದ ಪ್ರಕಾರ ವ್ಯತ್ಯಾಸ ಹೊಂದಿರುತ್ತವೆ.

ಔಟ್‌ಸೋರ್ಸಿಂಗ್: ಜಾಗತೀಕರಣದ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ ಕಡಿಮೆ ವೆಚ್ಚದ ಕಾರ್ಮಿಕ ಪ್ರದೇಶಗಳಿಗೆ ಕೆಲಸಗಳನ್ನು ಔಟ್‌ಸೋರ್ಸ್ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ, ಇದರಿಂದ ವೇತನದ ವ್ಯತ್ಯಾಸ ಉಂಟಾಗಿದೆ.

ಸ್ಪರ್ಧೆ: ಅಭಿವೃದ್ಧಿಶೀಲ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳಲ್ಲಿ ವೇತನವನ್ನು ಜಾಗತೀಕರಣವು ಹೆಚ್ಚಿಸಿದೆ.

ವ್ಯಕ್ತಿಗತ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವು ಕೂಡ ಪ್ರಮುಖ ಪಾತ್ರ ವಹಿಸುತ್ತದೆ.

ವಿಶೇಷ ಕೌಶಲ್ಯಗಳು ಅಥವಾ ಹೆಚ್ಚಿನ ದಕ್ಷತೆ ಹೊಂದಿರುವ ನಿಪುಣ ಕಾರ್ಮಿಕರು  ಹೆಚ್ಚು ವೇತನ ಪಡೆಯುತ್ತಾರೆ.

ದಕ್ಷತೆಯ ಕೊರತೆ ಇರುವ ಅನಿಪುಣ ಕಾರ್ಮಿಕರು ಕಡಿಮೆ ವೇತನ ಪಡೆಯುತ್ತಾರೆ. 

ದೇಶ ಆರ್ಥಿಕವಾಗಿ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಯಾಗುತ್ತಿದ್ದಂತೆ,ಸಹಜವಾಗಿ ಆರ್ಥಿಕ  ಚಟುವಟಿಕೆಗಳದೆಸೆಯಿಂದಾಗಿ ವೇತನ ಹೆಚ್ಚುತ್ತವೆ.

ಬದುಕು ನಡೆಸುವ ವೆಚ್ಚಗಳು ಹೆಚ್ಚಾದಂತೆ, ವೇತನಗಳನ್ನು ಪುನರ್‌ ವಿಮರ್ಶೆ ಮಾಡುವುದು ಅನಿವಾರ್ಯವಾಗುತ್ತದೆ ಹಾಗೂ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ ವೇತನವೂ ಹೆಚ್ಚಾಗುತ್ತದೆ.

ಆದ್ದರಿಂದಲೇ ಕೆಲವು ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದಿನ ವೇತನದ ಪ್ರಮಾಣ ಇಂದಿಲ್ಲ ಮತ್ತು ಇಂದಿನ ವೇತನದ ಪ್ರಮಾಣ ಮುಂದಿನ ಕೆಲವು ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ಇರುವುದು ಅಸಾಧ್ಯ.

ವೇತನದ ವ್ಯತ್ಯಾಸಗಳು ವಿವಿಧ ವೃತ್ತಿಗಳು, ಪ್ರದೇಶಗಳು, ಮತ್ತು ಕಾಲಾವಧಿಗಳ ಬೇಡಿಕೆ-ಪೂರೈಕೆ ಬೇಧಗಳಿಂದ ಉಂಟಾಗುತ್ತವೆ. ಕಾರ್ಯದ ಸ್ವರೂಪ, ಅಪಾಯದ ಮಟ್ಟ, ತರಬೇತಿ ಅಗತ್ಯತೆ, ಪ್ರಾಂತೀಯ ವೈವಿಧ್ಯತೆ ಮತ್ತು ಆರ್ಥಿಕ ಬೆಳವಣಿಗೆ ಇತ್ಯಾದಿ ಎಲ್ಲವೂ ವೇತನದ ವ್ಯತ್ಯಾಸದಲ್ಲಿ ಪ್ರಮುಖ ಪಾತ್ರವಹಿಸುತ್ತವೆ. ಸಮಾನತೆ ಮತ್ತು ನ್ಯಾಯಸಂಗತ ವೇತನ ವಿತರಣೆಗೆ ಈ ಎಲ್ಲ ಕಾರಣಗಳ ವಿವರಣೆ ಮುಖ್ಯವಾಗಿದೆ.

ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಅರ್ಥಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞ ಅಲ್ಫ್ರೆಡ್ ಮಾರ್ಷಲ್ ಬೆಲೆ ನಿರ್ಣಯದಲ್ಲಿ ಕಾಲದ ಮಹತ್ವವನ್ನು ಒತ್ತಿಹೇಳಿದ್ದಾರೆ. ಅವರು ಬೇಡಿಕೆ ಮತ್ತು ಪೂರೈಕೆ ಶಕ್ತಿಗಳು ಸಮತೋಲನ ಬೆಲೆ ಸ್ಥಾಪಿಸಲು ಪರಸ್ಪರ ಕ್ರಿಯೆ ಮಾಡುವ “ಕಾಲಾವಧಿಗಳನ್ನು” ಪರಿಚಯಿಸಿದರು. ಯಾವ ಸಮಯವನ್ನು ಪರಿಗಣಿಸಬೇಕು ಎಂಬುದರ ಮೇಲೆ ಬೇಡಿಕೆ ಅಥವಾ ಪೂರೈಕೆ ಬೆಲೆ ನಿರ್ಣಯದಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚು ಪ್ರಭಾವ ಬೀರುತ್ತವೆ.

ಮಾರ್ಷಲ್ ಕಾಲವನ್ನು ನಾಲ್ಕು ವಿಭಿನ್ನ ಪ್ರಕಾರಗಳಲ್ಲಿ ವಿಂಗಡಿಸಿದರು:

1. ಮಾರುಕಟ್ಟೆ ಅವಧಿ
2. ಕಿರು ಅವಧಿ (ಅಲ್ಪಾವಧಿ)
3. ದೀರ್ಘಾವಧಿ
4. ಅತಿದೀರ್ಘಾವಧಿ (ಶಾಶ್ವತ ಅವಧಿ)

ನಾವು ಈ ಕಾಲಾವಧಿಗಳನ್ನು ವಿವರವಾಗಿ ಪರಿಚಯಿಸೋಣ.

ಮಾರ್ಷಲ್ ಕಾಲವನ್ನು ನಾಲ್ಕು ವಿಭಿನ್ನ ಪ್ರಕಾರಗಳಲ್ಲಿ ವಿಂಗಡಿಸಿದರು:

ಮಾರುಕಟ್ಟೆ ಅವಧಿ ಎಂದರೆ ಬಹಳ ಚಿಕ್ಕ ಸಮಯ, ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಕೆಲವೇ ಗಂಟೆಗಳು ಅಥವಾ ಒಂದು ದಿನ.

ಈ ಅವಧಿಯ ಮುಖ್ಯ ಲಕ್ಷಣಗಳು:

ಪೂರೈಕೆ ಸ್ಥಿರವಾಗಿರುತ್ತದೆ, ಏಕೆಂದರೆ ಸಮಯ ಅತಿ ಕಡಿಮೆ.

ಬೇಡಿಕೆ ಹೆಚ್ಚಾದರೂ, ಪೂರೈಕೆಯನ್ನು ತಕ್ಷಣ ಹೆಚ್ಚಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ.

ಬೆಲೆ ನಿರ್ಣಯ:

ಈ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಬೇಡಿಕೆ ಬೆಲೆ ಮೇಲೆ ಮುಖ್ಯ ಪ್ರಭಾವ ಬೀರುತ್ತದೆ. ಈ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ನಿರ್ಧಾರವಾಗುವ ಬೆಲೆಯನ್ನು ಮಾರುಕಟ್ಟೆ ಬೆಲೆ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ.

ಕಿರು ಅವಧಿ ಎಂದರೆ ಕೆಲವು ದಿನಗಳಿಂದ ಒಂದು ವಾರದವರೆಗೆ ಇರುವ ಸಮಯ.

ಮುಖ್ಯ ಲಕ್ಷಣಗಳು:

ಹೊಸ ಕೈಗಾರಿಕೆಗಳನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಲು ಅಥವಾ ಹೊಸ ಯಂತ್ರಗಳನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಲು ಸಮಯವಿರುವುದಿಲ್ಲ. ಕೇವಲ ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿರುವ ಸಂಪತ್ತನ್ನು ತೀವ್ರವಾಗಿ ಬಳಸುವ ಮೂಲಕ ಪೂರೈಕೆಯನ್ನು ಸ್ವಲ್ಪ ಮಾತ್ರ ಹೆಚ್ಚಿಸಲು ಸಾಧ್ಯ.

ಬೆಲೆ ನಿರ್ಣಯ:

ಈ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಬೆಲೆ ನಿರ್ಣಯದಲ್ಲಿ ಬೇಡಿಕೆ ಮುಖ್ಯ ಪಾತ್ರ ವಹಿಸುತ್ತದೆ. ಇದನ್ನು ಕಿರು ಅವಧಿಯ ಬೆಲೆ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ.

ದೀರ್ಘಾವಧಿ ಒಂದು ಅಥವಾ ಎರಡು ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲ ಮುಂದುವರಿಯುತ್ತದೆ, ಇದು ಕೈಗಾರಿಕೆಗಳು ಹೊಂದಿಕೊಳ್ಳಲು ಸಾಕಷ್ಟು ಸಮಯವನ್ನು ನೀಡುತ್ತದೆ.

ಮುಖ್ಯ ಲಕ್ಷಣಗಳು:

ಹೊಸ ಕೈಗಾರಿಕೆಗಳನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಲು ಮತ್ತು ಹೊಸ ಯಂತ್ರಗಳನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಲು ಸಮಯವಿರುತ್ತದೆ.

ಪೂರೈಕೆಯನ್ನು ಬೇಡಿಕೆಗೆ ಹೊಂದುವಂತೆ ಸಾಕಷ್ಟು ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ಪರಿವರ್ತಿಸಬಹುದು.

ಬೆಲೆ ನಿರ್ಣಯ:

ಬೇಡಿಕೆ ಮತ್ತು ಪೂರೈಕೆ ಎರಡೂ ಸಮಪ್ರಭಾವ ಬೀರುತ್ತವೆ. ಈ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ನಿರ್ಣಯವಾಗುವ ಬೆಲೆಯನ್ನು ದೀರ್ಘಾವಧಿಯ ಬೆಲೆ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ.

ಶಾಶ್ವತ ಅವಧಿ ಹಲವಾರು ವರ್ಷಗಳ ಅಥವಾ ದಶಕಗಳ ಕಾಲ ಇರುತ್ತದೆ.

ಮುಖ್ಯ ಲಕ್ಷಣಗಳು:

ಪೂರೈಕೆಯಲ್ಲಿ ಮಹತ್ತರ ಬದಲಾವಣೆಗಳು ಸಂಭವಿಸುತ್ತವೆ, ಉದಾಹರಣೆಗೆ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನದ ಪ್ರಗತಿ, ಹೊಸ ಕೈಗಾರಿಕೆಗಳ ಸ್ಥಾಪನೆ, ಮತ್ತು ಆಧುನಿಕ ಯಂತ್ರಗಳ ಬಳಕೆ.

ಜನಸಂಖ್ಯೆ, ಆದಾಯ ಮಟ್ಟಗಳು, ಮತ್ತು ಗ್ರಾಹಕರ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳ ಬದಲಾವಣೆಯಿಂದ ಬೇಡಿಕೆಯೂ ಪ್ರಭಾವಿತವಾಗುತ್ತದೆ.

ಬೆಲೆ ನಿರ್ಣಯ:

ಹೋಲಿಕೆಗೆ ಪೂರೈಕೆ ಬೆಲೆ ನಿರ್ಣಯದಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚು ಪ್ರಭಾವ ಬೀರುತ್ತದೆ. ಈ ಬೆಲೆಯನ್ನು ಶಾಶ್ವತ ಬೆಲೆ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ.

ಮಾರ್ಷಲ್ ಅವರ ಕಾಲವಿಂಗಡನೆ ಬೇಡಿಕೆ, ಪೂರೈಕೆ, ಮತ್ತು ಬೆಲೆ ನಿರ್ಣಯದ ನಡುವಿನ ಸಾಂಶ್ಲೇಷಣಾತ್ಮಕ ಸಂಬಂಧವನ್ನು ತೋರಿಸುತ್ತದೆ. ಚಿಕ್ಕ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ, ಪೂರೈಕೆಯ ಅಚಲತೆಯಿಂದ ಬೇಡಿಕೆ ಮುಖ್ಯ ಪಾತ್ರ ವಹಿಸುತ್ತದೆ, ಆದರೆ ದೀರ್ಘಾವಧಿಯಲ್ಲಿ, ಪೂರೈಕೆಯ ಸೂಕ್ತತೆಯನ್ನು ಮರುಕಾಯ್ದು ಅವು ಹೆಚ್ಚು ಪ್ರಭಾವ ಬೀರುತ್ತದೆ. ಈ ರೂಪ ರಚನೆ, ಆರ್ಥಿಕ ಯೋಜನೆ ಮತ್ತು ನಿರ್ಣಯದಲ್ಲಿ ಕಾಲದ ಮಹತ್ವವನ್ನು ಬಿಂಬಿಸುತ್ತದೆ.

ಬೇಡಿಕೆಯು ಅನೇಕ ಅಂಶಗಳಿಂದ ನಿರ್ಧರಿತವಾಗುತ್ತದೆ. ಅವುಗಳು ಈ ಕೆಳಕಂಡಂತಿವೆ.

ಅನುಭೋಗಿಗಳ ಅಭಿರುಚಿ ಮತ್ತು ಹವ್ಯಾಸಗಳು ಬದಲಾವಣೆಗೊಂಡರೆ ಬೇಡಿಕೆಯಲ್ಲಿಯೂ ವ್ಯತ್ಯಾಸವಾಗುತ್ತದೆ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ : ಉಡುಪಿನ ಮಾದರಿಯಲ್ಲಿ ಬದಲಾವಣೆಯಾದರೆ ಅದನ್ನು ತಯಾರಿಸುವ ಸಾಮಗ್ರಿಗಳ ಬೇಡಿಕೆಯಲ್ಲಿಯೂ ಬದಲಾವಣೆಗಳಾಗುತ್ತವೆ. ಯಾವುದೇ ಒಂದು ವಸ್ತುವಿನ ಬಗೆಗೆ ಒಲವು ಅಥವಾ ಅಭಿರುಚಿ ಹೆಚ್ಚಿದರೆ ಅದಕ್ಕೆ ಬೇಡಿಕೆಯೂ ಅಧಿಕಗೊಳ್ಳುತ್ತದೆ.

ಅನುಭೋಗಿಗಳ ಆದಾಯದ ಬದಲಾವಣೆಯೊಡನೆ ಬೇಡಿಕೆಯ ಮಟ್ಟವೂ ಬದಲಾಗುತ್ತದೆ. ಆದಾಯದ ಹೆಚ್ಚಳದೊಡನೆ ಜನರು ಅಧಿಕ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ಕೊಳ್ಳುವುದು ಸಹಜ. ಆದಾಯ ಹೆಚ್ಚಿದಾಗ ಅನುಭೋಗಿಗಳು ಬೆಲೆಯ ಕುಸಿತಕ್ಕಾಗಿ ಕಾಯದೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ವಸ್ತುಗಳನ್ನು ಕೊಂಡುಕೊಳ್ಳಲು ಮುಂದಾಗುತ್ತಾರೆ.

ಬೇಡಿಕೆಯನ್ನು ನಿರ್ಧರಿಸುವ ಅತಿ ಪ್ರಮುಖವಾದ ಅಂಶವೆಂದರೆ ವಸ್ತುವಿನ ಬೆಲೆ. ಹೆಚ್ಚಿನ ಬೆಲೆಯಲ್ಲಿ ಕಡಿಮೆ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿಯೂ, ಕಡಿಮೆ ಬೆಲೆಯಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಿನ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿಯೂ ವಸ್ತುವಿಗೆ ಬೇಡಿಕೆ ಇರುತ್ತದೆ. ಬೇಡಿಕೆ ಮಟ್ಟವು ಪ್ರಸ್ತುತ ಬೆಲೆ ಮಾತ್ರವಲ್ಲದೆ ಭವಿಷ್ಯದಲ್ಲಿನ ಬೆಲೆ ಬದಲಾವಣೆಯ ನಿರೀಕ್ಷೆಯಿಂದಲೂ ನಿರ್ಧಾರವಾಗುತ್ತದೆ.

ಋತುಮಾನಕ್ಕೆ ತಕ್ಕಂತೆ ವಸ್ತುಗಳಿಗೆ ಬೇಡಿಕೆ ಬದಲಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಯಾವುದೇ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಹವಾಮಾನವು ಅಲ್ಲಿಯ ಜನರ ಬೇಡಿಕೆಯನ್ನು ನಿರ್ಧರಿಸುತ್ತದೆ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ: ಚಳಿಗಾಲದಲ್ಲಿ ಉಣ್ಣೆಯ ಬಟ್ಟೆಗಳಿಗೂ, ಬೇಸಿಗೆಯಲ್ಲಿ ತಂಪು ಪಾನೀಯಗಳಿಗೂ, ಮಳೆಗಾಲದಲ್ಲಿ ಛತ್ರಿಗಳಿಗೂ ಬೇಡಿಕೆ ಅಧಿಕವಾಗಿರುವುದು ಸ್ವಾಭಾವಿಕ.

ಜನಸಂಖ್ಯೆಯು ಅಧಿಕವಾಗಿದ್ದರೆ ಮತ್ತು ಅದು ನಿರಂತರವಾಗಿ ಇರುತ್ತಿದ್ದರೆ ಬೇಡಿಕೆಯ ಪ್ರಮಾಣ ಅಧಿಕವಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಜನಸಂಖ್ಯಾ ಸಂಯೋಜನೆಯೂ ಸಹ ಬೇಡಿಕೆ ಗಾತ್ರ ಮತ್ತು ಸ್ವರೂಪದ ಮೇಲೆ ಪ್ರಭಾವ ಬೀರುತ್ತದೆ. ಯಾವುದೇ ರಾಷ್ಟ್ರದಲ್ಲಿರುವ ಪುರುಷರು ಮತ್ತು ಸ್ತ್ರೀಯರು, ಮಕ್ಕಳು, ತರುಣರು ಮತ್ತು ವೃದ್ಧರ ಸಂಖ್ಯೆಗೆ ಅನುಗುಣವಾಗಿ ವಿವಿಧ ವಸ್ತುಗಳಿಗೆ ಬೇಡಿಕೆ ನಿರ್ಧಾರವಾಗುತ್ತದೆ.

ಸಂಪತ್ತಿನ ವಿತರಣೆಯು ಬೇಡಿಕೆಯ ಗಾತ್ರವನ್ನು ನಿರ್ಧರಿಸುವ ಮತ್ತೊಂದು ಅಂಶ, ಕೆಲವು ಜನರು ಮಾತ್ರ ಶ್ರೀಮಂತರಾಗಿದ್ದು ಬಹುಸಂಖ್ಯೆಯ ಜನರು ಬಡವರಾಗಿದ್ದರೆ, ಸುಖ ಸಾಧನದ ವಸ್ತುಗಳಿಗೆ ಬೇಡಿಕೆ ಅಧಿಕವಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಸಂಪತ್ತು ಸಾಧ್ಯವಾದಷ್ಟು ಸಮವಾಗಿ ಹಂಚಿಕೆಯಾಗಿದ್ದರೆ, ಬಡವರಿಗೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಕೊಳ್ಳುವ ಶಕ್ತಿ ಇರುತ್ತದೆ. ಇದರ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ ಕನಿಷ್ಟ ಅವಶ್ಯಕತೆಯ ವಸ್ತುಗಳಿಗೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಬೇಡಿಕೆ ಇರುತ್ತದೆ, ಆದಾಯ ಮತ್ತು ಸಂಪತ್ತು ಕೆಲವೇ ಜನರಲ್ಲಿ ಕೇಂದ್ರಿಕೃತವಾಗಿದ್ದರೆ ಸಮಗ್ರ ಬೇಡಿಕೆಯ ಪ್ರಮಾಣವು ಕಡಿಮೆ ಇರುತ್ತದೆ. ತದ್ವಿರುದ್ದವಾಗಿ ಆದಾಯ ಮತ್ತು ಸಂಪತ್ತು ಸಮಾನವಾಗಿ ಹಂಚಿಕೆಯಾಗಿದ್ದರೆ ಸಮಗ್ರ ಬೇಡಿಕೆಯು ಅಧಿಕವಿರುತ್ತದೆ.

ಉಳಿತಾಯಗಳು ಹೆಚ್ಚಿದಾಗ ಅನುಭೋಗದ ಖರ್ಚಿಗೆ ಕಡಿಮೆ ಹಣ ದೊರೆಯುವುದರಿಂದ ಬೇಡಿಕೆ ಕಡಿಮೆಯಾಗುತ್ತದೆ. ಇದಕ್ಕೆ ವಿರುದ್ಧವಾಗಿ, ಉಳಿತಾಯದ ಪ್ರವೃತ್ತಿ ಕಡಿಮೆಯಾದಾಗ ಬೇಡಿಕೆ ಹೆಚ್ಚುತ್ತದೆ.

ಉದ್ಯಮದ ಉತ್ಪಾದನೆ ಮತ್ತು ವ್ಯಾಪಾರದ ವಿಸ್ತರಣೆಗೆ ಅವಕಾಶಗಳಿರುವ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ವಸ್ತುಗಳಿಗೆ ಬೇಡಿಕೆ ಅಧಿಕವಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಆರ್ಥಿಕ ಮುಗ್ಗಟ್ಟಿನ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಬೇಡಿಕೆ ಕೆಳ ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿರುತ್ತದೆ.

ಬೆಲೆ ಬದಲಾವಣೆಯ ಬಗೆಗೆ ನಿರೀಕ್ಷಣೆಗಳೊಡನೆ ಬೇಡಿಕೆಯ ಪ್ರಮಾಣವೂ ಏರುಪೇರಾಗುತ್ತದೆ. ಭವಿಷ್ಯದಲ್ಲಿ ಬೆಲೆಗಳು ಏರುವವೆಂದು ನಿರೀಕ್ಷಿಸಿದರೆ ಪ್ರಸ್ತುತದಲ್ಲಿ ವಸ್ತುಗಳಿಗೆ ಬೇಡಿಕೆ ಅಧಿಕವಾಗುತ್ತದೆ ಹಾಗೂ ಭವಿಷ್ಯದಲ್ಲಿ ಬೆಲೆಗಳು ಇಳಿಯುವದೆಂದು ನಿರೀಕ್ಷಿಸಿದರೆ ಪ್ರಸ್ತುತದಲ್ಲಿ ವಸ್ತುಗಳಿಗೆ ಬೇಡಿಕೆ ಕಡಿಮೆಯಾಗುತ್ತದೆ.

ಹಣದ ಸರಬರಾಜು ಅಧಿಕವಾದಾಗ ಜನರಿಗೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಕೊಳ್ಳುವ ಶಕ್ತಿ ದೊರೆತು ಬೇಡಿಕೆಯು ಅಧಿಕವಾಗುತ್ತದೆ. ಇದಕ್ಕೆ ವ್ಯತಿರಿಕ್ತವಾಗಿ ಹಣದ ಸರಬರಾಜು ಕುಗ್ಗಿದರೆ ಜನರ ಕೊಳ್ಳುವ ಶಕ್ತಿ ಕಡಿಮೆಯಾಗಿ ಬೆಲೆಗಳು ಇಳಿಯುತ್ತವೆ.

ಒಂದು ವಸ್ತುವಿಗೆ ಬೇಡಿಕೆ ಹೆಚ್ಚಿದರೆ ಅದಕ್ಕೆ ಪೂರಕವಾಗಿರುವ ಇತರ ವಸ್ತುಗಳಿಗೂ ಬೇಡಿಕೆ ಏರುತ್ತದೆ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ: ಪೆನ್ನುಗಳ ಬೇಡಿಕೆ ಹೆಚ್ಚಿದರೆ, ಮಸಿಗೆ (ಇಂಕು) ಬೇಡಿಕೆ ಅಧಿಕವಾಗುತ್ತದೆ. ವಾಹನಗಳಿಗೆ ಬೇಡಿಕೆ ಅಧಿಕವಾದೊಡನೆ ತೈಲಕ್ಕೆ ಬೇಡಿಕೆ ಏರುತ್ತದೆ.

ಬದಲಿ (ಪರ್ಯಾಯ) ವಸ್ತುಗಳ ಬೆಲೆ ಬದಲಾದಾಗ ಕೊಂಡುಕೊಳ್ಳುತ್ತಿರುವ ವಸ್ತುವಿನ ಬೇಡಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಏರುಪೇರಾಗುತ್ತದೆ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ: ಚಹಾದ ಬೆಲೆ ಹೆಚ್ಚಾದಾಗ ಕಾಫಿಗೆ ಬೇಡಿಕೆ ಹೆಚ್ಚುತ್ತದೆ.

ವಸ್ತುವಿನ ಬಗೆಗೆ ಜಾಹೀರಾತು ಮತ್ತು ಪ್ರಚಾರದ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ ಅದಕ್ಕೆ ಬೇಡಿಕೆ ಹೆಚ್ಚಬಹುದು.

ಸರಕಾರದ ನೀತಿಯೂ ಕೂಡ ಬೇಡಿಕೆಯ ಗಾತ್ರವನ್ನು ನಿರ್ಧರಿಸುವ ಅಂಶಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ. ಒಂದು ವಸ್ತುವಿನ ಮೇಲೆ ಹೆಚ್ಚು ತೆರಿಗೆ ಹಾಕಿದಾಗ ಅದರ ಬೆಲೆ ಏರಿದುದರ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ ಬೇಡಿಕೆ ತಗ್ಗುತ್ತದೆ. ಸರ್ಕಾರವು ಸಹಾಯ ಧನ ನೀಡಿದಾಗ ಆ ವಸ್ತುವಿನ ಬೆಲೆಯು ಕಡಿಮೆಯಾಗಿ ವಸ್ತುವಿಗೆ ಬೇಡಿಕೆ ಹೆಚ್ಚುತ್ತದೆ.

ಹೀಗೆ ಬೇಡಿಕೆಯು ಅಭಿರುಚಿಗಳು, ಅನುಭೋಗಿಗಳ ಆದಾಯ, ವಸ್ತುವಿನ ಬೆಲೆ, ಹವಾಮಾನ, ಜನಸಂಖ್ಯೆಯ ಗಾತ್ರ, ಸಂಪತ್ತಿನ ವಿತರಣೆ, ಉಳಿತಾಯದ ಪ್ರವೃತ್ತಿ, ಉದ್ಯಮದ ಸ್ಥಿತಿಗತಿ, ನಿರೀಕ್ಷಣೆಗಳು, ಹಣದ ಸರಭರಾಜು, ಪೂರಕ ವಸ್ತುಗಳು ಮುಂತಾದ ಅಂಶಗಳಿಂದ ನಿರ್ಧರಿತವಾಗುತ್ತದೆ.

ಮಾನವನ ಬಯಕೆಗಳನ್ನು ತೃಪ್ತಿಪಡಿಸುವ ವಸ್ತುವಿನ ಗುಣವನ್ನು ತುಷ್ಟಿಗುಣ ಎನ್ನಲಾಗುವುದು. ಎಲ್ಲಾ ಆರ್ಥಿಕ ಮತ್ತು ಆರ್ಥೀಕೇತರ ವಸ್ತುಗಳು ತುಷ್ಟಿಗುಣವನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ. ಯಾವುದೇ ವಸ್ತು ಅದು ಮಾನವನಿಗೆ ಉಪಕಾರಿಯಾಗಿರಬಹುದು ಅಥವಾ ಹಾನಿಕಾರಕವಾಗಿರಬಹುದು. ಮಾನವನ ಬಯಕೆಯನ್ನು ತೃಪ್ತಿಪಡಿಸುವ ಗುಣ ಹೊಂದಿದ್ದರೆ ಅದು “ತುಪ್ಪಿಗುಣ ಹೊಂದಿದೆ” ಎಂದು ಹೇಳಬಹುದು.

ಪ್ರೊ. ಟಾಸಗ್ ಅವರ ಪ್ರಕಾರ  ʻʻಆಸ್ತಿ ಅಥವಾ ಸಂಪತ್ತಿನ ಬಳಕೆಯಿಂದ ಮಾನವನು ತೃಪ್ತಿ ಅಥವಾ ಅನುಕೂಲಗಳನ್ನು ಪಡೆಯುತ್ತಿದ್ದರೆ ಅದನ್ನು ಅರ್ಥಶಾಸ್ತ್ರದಲ್ಲಿ ತುಷ್ಟಿಗುಣ ಎನ್ನಲಾಗುತ್ತದೆ”.

ಪ್ರೊ. ಬ್ರಿಗ್ಸ್ ಅವರ ಅಭಿಪ್ರಾತದಲ್ಲಿ “ತುಷ್ಟಿಗುಣವು ತೃಪ್ತಿಯ ಮಾಪನವಾಗಿದೆ”.

ಈ ದಿಸೆಯಲ್ಲಿ ತುಷ್ಟಿಗುಣ ಮತ್ತು ತೃಪ್ತಿಯ ನಡುವಿನ ವ್ಯತ್ಯಾಸವನ್ನು ಅರ್ಥಮಾಡಿಕೊಳ್ಳುವುದು ಅತಿ ಅಗತ್ಯ. ತುಷ್ಟಿಗುಣ ಎಂದರೆ ನಿರೀಕ್ಷಿತ ತೃಪ್ತಿ ಮತ್ತು ತೃಪ್ತಿ ಎಂದರೆ ನಿಜವಾಗಿ ಪಡೆದ ತೃಪ್ತಿ, ಒಂದು ವಸ್ತುವನ್ನು ಅನುಭೋಗಿಸಿದ ಮೇಲೆ ಅನುಭೋಗಿಗೆ ತೃಪ್ತಿ ದೊರೆಯುತ್ತದೆ. ಅಂದರೆ ಅದರಿಂದ ತುಷ್ಟಿಗುಣ ದೊರೆಯಬಹುದೆಂದು ಯೋಚಿಸಿದ ನಂತರ ಅದನ್ನು ಅನುಭೋಗಿಸುತ್ತಾನೆ. ತುಷ್ಟಿಗುಣದಿಂದಾಗಿ ವಸ್ತುಗಳ ಅನುಭೋಗ ನಡೆಯುತ್ತದೆ. ತೃಪ್ತಿ ಎನ್ನುವುದು ಅನುಭೋಗದ ನಂತರದ ಪರಿಣಾಮವಾದರೆ ತುಷ್ಟಿಗುಣ ಎನ್ನುವುದು ಅನುಭೋಗದ ಮುಂಚಿನ ನಿರೀಕ್ಷೆಯಾಗಿರುತ್ತದೆ.

ತುಷ್ಟಿಗುಣವು ಮಾನಸಿಕವಾದುದು. ಅದನ್ನು ಅನುಭವಿಸಿ ತಿಳಿಯಬಹುದೇ ಹೊರತು ಕಣ್ಣಿನಿಂದ ನೋಡಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ. ಅದು ಮನಸ್ಸಿನ ಒಳಗಿನ ಅನುಭವವೇ ಹೊರತು ಮತ್ತೇನೂ ಅಲ್ಲ. ತುಷ್ಟಿಗುಣ ಸಂಪೂರ್ಣ ಮಾನಸಿಕವಾದುದು.

ತುಷ್ಟಿಗುಣವೆಂಬುದು ಸಾಪೇಕ್ಷವಾದುದು. ಅದು ವ್ಯಕ್ತಿಯಿಂದ ವ್ಯಕ್ತಿಗೆ, ಸ್ಥಳದಿಂದ ಸ್ಥಳಕ್ಕೆ ಮತ್ತು ಕಾಲದಿಂದ ಕಾಲಕ್ಕೆ ವ್ಯತ್ಯಾಸ ಹೊಂದುತ್ತದೆ. ಒಬ್ಬ ವ್ಯಕ್ತಿಗೆ ತುಷ್ಟಿಗುಣ ಎಲ್ಲಾ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಒಂದೇ ಆಗಿರುವುದಿಲ್ಲ. ಕೆಲವು ಸರಕುಗಳು ಕೆಲವರಿಗೆ ತೃಪ್ತಿ ನೀಡಬಹುದು. ಕೆಲವರಿಗೆ ನೀಡದೆಯೂ ಇರಬಹುದು. ಉದಾಹರಣೆಗೆ: ಧೂಮಪಾನ ಮಾಡುವ ಹವ್ಯಾಸದವನಿಗೆ ಸಿಗರೇಟ್ ತೃಪ್ತಿ ನೀಡುತ್ತದೆ, ಆದರೆ ಬೇರೆಯವರಿಗೆ ನೀಡುವುದಿಲ್ಲ.

ತುಷ್ಟಿಗುಣ ಉಪಯುಕ್ತತೆಗಿಂತ ಭಿನ್ನವಾದುದು. ಕೆಲ ಸರಕುಗಳು ತುಷ್ಟಿಗುಣ ಹೊಂದಿದ್ದರೂ ಉಪಯುಕ್ತತೆ ಹೊಂದಿರುವುದಿಲ್ಲ. ತುಷ್ಟಿಗುಣವಿದ್ದ ಸರಕಿನಲ್ಲಿ ಉಪಯುಕ್ತತೆ ಇರಲೇ ಬೇಕೆಂದೇನಿಲ್ಲ. ಮದ್ಯಪಾನ ಪ್ರಿಯರಿಗೆ ಮದ್ಯ, ಧೂಮಪಾನ ಪ್ರಿಯರಿಗೆ ಬೀಡಿ ಸಿಗರೇಟ್ ತುಷ್ಟಿಗುಣ ನೀಡುತ್ತವೆ. ಆದರೆ ಅವು ಉಪಯುಕ್ತತೆ ಹೊಂದಿರುವುದಿಲ್ಲ. ಮದ್ಯಪಾನ, ಧೂಮಪಾನ ಮಾಡುವುದು ಆರೋಗ್ಯಕ್ಕೆ ಹಾನಿಕಾರ.

ತುಷ್ಟಿಗುಣ ಸಂಪೂರ್ಣ ಮಾನಸಿಕ ಅಂಶವಾಗಿರುವುದರಿಂದ ಅದನ್ನು ನೇರವಾಗಿ ಮಾಪನ ಮಾಡುವುದು ಅಸಾಧ್ಯ ಮಾನಸಿಕ ಅಂಶಗಳನ್ನು ಪ್ರಮಾಣೀಕರಿಸಲು ಯಾವುದೇ ಮಾನದಂಡ ಲಭ್ಯವಿಲ್ಲ. ಇಷ್ಟಾಗಿಯೂ ಅದನ್ನು ಸಾಪೇಕ್ಷ ತುಲನೆ ಸಹಾಯದಿಂದ ಅಥವಾ ಸರಕಿಗೆ ಕೊಟ್ಟಬೆಲೆ ಸಹಾಯದಿಂದ ಪರೋಕ್ಷವಾಗಿ ಅಳೆಯುವುದು ಸಾಧ್ಯವಿದೆ. ಆದರೆ ನೇರ ಮಾಪನ ಅಸಾಧ್ಯ.

ತುಷ್ಟಿಗುಣವೆಂಬುದು ಯಾವುದೇ ಭೌತಿಕ ಸ್ವರೂಪ ಅಥವಾ ಅಸ್ತಿತ್ವ ಹೊಂದಿರುವುದಿಲ್ಲ. ಅದು ಸಂಪೂರ್ಣ ಮಾನಸಿಕವಾಗಿರುವುದರಿಂದ ಅದಕ್ಕೊಂದು ಗಾತ್ರವಾಗಲೀ, ಸ್ವರೂಪವಾಗಲೀ, ಬಣ್ಣವಾಗಲೀ ಅಥವಾ ವಾಸನೆಯಾಗಲೀ ಇರುವುದಿಲ್ಲ. ಅಂತರಿಕ ಭಾವನೆಯಾದ ಅದನ್ನು ಕಣ್ಣಿನಿಂದ ನೋಡುವುದು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ.

ತುಷ್ಟಿಗುಣವು ಒಂದು ಸರಕಿಗಿರುವ ಬೇಡಿಕೆಯನ್ನು ನಿರ್ಧರಿಸುತ್ತದೆ. ಏಕೆಂದರೆ ಯಾವುದೇ ಸರಕಿನ ಬೇಡಿಕೆ ಅದರಲ್ಲಿರುವ ತುಷ್ಟಿಗುಣವನ್ನು ಅವಲಂಬಿಸಿರುತ್ತದೆ. ಸರಕಿನಿಂದ ನಿರೀಕ್ಷಿಸಲಾಗುವ ತೃಪ್ತಿ ಅಧಿಕವಿದ್ದಲ್ಲಿ ಅನುಭೋಗಿಗಳು ಆ ಸರಕನ್ನು ಅಧಿಕ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ಕೊಳ್ಳಲು ಮುಂದಾಗುತ್ತಾರೆ.

ತುಷ್ಟಿಗುಣವೆಂಬುದು ಒಬ್ಬ ಅನುಭೋಗಿಯ ಬಯಕೆಯ ತೀವ್ರತೆಯನ್ನು ಅವಲಂಬಿಸಿರುತ್ತದೆ. ಯಾವುದೇ ಒಂದು ಸರಕಿಗೆ ಅನುಭೋಗಿಯ ಬಯಕೆ ತೀವ್ರವಾಗಿದ್ದಲ್ಲಿ ಅದರಿಂದ ದೊರಕುವ ನಿರೀಕ್ಷಿತ ತೃಪ್ತಿ ಅಧಿಕವಾಗಿರುತ್ತದೆ.

ತುಷ್ಟಿಗುಣಕ್ಕೆ ಯಾವುದೇ ನೈತಿಕ ಅಥವಾ ಕಾನೂನಿನ ಕಟ್ಟುಪಾಡುಗಳಿರುವುದಿಲ್ಲ. ಒಂದು ವಸ್ತುವಿನಿಂದ ತುಷ್ಟಿಗುಣ ಪಡೆಯಲು ಯಾವುದೇ ನೈತಿಕ ಅಥವಾ ಕಾನೂನಿನ ಕಟ್ಟುಪಾಡುಗಳಿಗೆ ಒಳಗಾಗುವ ಅವಶ್ಯಕತೆಯಿರುವುದಿಲ್ಲ.

ತುಷ್ಟಿಗುಣವು ಸರಕಿನ ಬೆಲೆಯೊಂದಿಗೆ ಸಂಬಂಧ ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ. ಯಾವುದೇ ಸರಕಿಗೆ ಅನುಭೋಗಿ ನೀಡುವ ಬೆಲೆಯು ಅದರಿಂದ ನಿರೀಕ್ಷಿಸಿದ ತೃಪ್ತಿಯಿಂದ ನಿರ್ಧರಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿರುತ್ತದೆ. ನಿರೀಕ್ಷಿತ ತೃಪ್ತಿ ಅಧಿಕವಿದ್ದಾಗ ಅನುಭೋಗಿ ಅಧಿಕ ಬೆಲೆ ನೀಡಲು ಮುಂದಾಗುತ್ತಾನೆ.

ಸರಕು ಮತ್ತು ಸೇವೆಗಳಲ್ಲಿ ಅಡಕವಾಗಿರುವ ತುಷ್ಟಿಗುಣವು ಸಂತೋಷದಾಯಕವಾಗಿರಲೇಬೇಕೆಂಬ ನಿಯಮವಿಲ್ಲ. ಕೆಲವು ವೇಳೆ ತುಷ್ಟಿಗುಣ ಹೊಂದಿರುವ ಸರಕನ್ನು ಅನುಭೋಗಿಸಿದಾಗ ಅಸಂತೋಷ ಪಡಬೇಕಾಗಲೂಬಹುದು. ಉದಾಹರಣೆಗೆ ಕೆಲ ಔಷಧ ಸಾಮಗ್ರಿಗಳು.

ತುಷ್ಟಿಗುಣ ಮತ್ತು ತೃಪ್ತಿ ಒಂದೇ ಅಲ್ಲ, ತುಷ್ಟಿಗುಣವೆಂಬುದು ಒಂದು ವಸ್ತುವಿನಿಂದ ನಿರೀಕ್ಷಿಸಿದ ತೃಪ್ತಿ’ ಯಾಗಿದ್ದು ಅದು ಅನುಭೋಗಕ್ಕೆ ದಾರಿಯಾಗುತ್ತದೆ. ಆದರೆ ತೃಪ್ತಿಯೆಂಬುದು ಒಂದು ಸರಕನ್ನು ಅನುಭೋಗಿಸಿದ ನಂತರ ದೊರೆಯುವಂತಹದ್ದು ತೃಪ್ತಿಯೆಂಬುದು ಅನುಭೋಗದ ನಂತರದ ಪರಿಣಾಮವಾದರೆ ತುಷ್ಟಿಗುಣವೆಂಬುದು ಅನುಭೋಗದ ಮುಂಚಿನ ನಿರೀಕ್ಷೆಯಾಗಿರುತ್ತದೆ.

ಅಲ್‌ಫ್ರೆಡ್ ಮಾರ್ಷಲ್, ಎ.ಸಿ.ಪಿಗು, ಎಡ್ರಿನ್ ಕ್ಯಾನನ್, ಬೆವರಿಜ್ ಮುಂತಾದ ಅರ್ಥಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞರು ಈ ಯೋಗಕ್ಷೇಮ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನದ ಪ್ರತಿಪಾದಕರಾಗಿದ್ದಾರೆ. ಈ ಎಲ್ಲಾ ಅರ್ಥಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞರು ನವ ಸಂಪ್ರದಾಯ ಪಂಥಕ್ಕೆ ಸೇರಿದವರಾಗಿರುವುದರಿಂದ ಈ ವ್ಯಾಖ್ಯೆಯನ್ನು ‘ನವ ಸಂಪ್ರದಾಯ ಪಂಥದ ವ್ಯಾಖ್ಯೆ” ಎಂದೂ ಕರೆಯಲಾಗಿದೆ. ಮಾರ್ಷಲ್ ಮತ್ತು ಅವರ ಅನುಯಾಯಿಗಳು ಸಂಪತ್ತಿಗಿಂತಲೂ ಮಾನವನ ಯೋಗಕ್ಷೇಮಕ್ಕೆ ಹೆಚ್ಚು ಪ್ರಾಮುಖ್ಯತೆ ನೀಡಿದುದರಿಂದ ಈ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನವನ್ನು “ಯೋಗಕ್ಷೇಮ ವ್ಯಾಖ್ಯೆ” ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗಿದೆ.

ಮಾರ್ಷಲ್‌ ರವರು 1890 ರಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟಿಸಿದ “ದಿ ಪಿನ್ಸಿಪಲ್ಸ್ ಆಫ್ ಎಕನಾಮಿಕ್ಸ್” ಎಂಬ ಗ್ರಂಥದಲ್ಲಿ ಅರ್ಥಶಾಸ್ತ್ರವು ಮಾನವನ ದೈನಂದಿನ ವ್ಯವಹಾರಗಳನ್ನು ಕುರಿತು ಅಭ್ಯಸಿಸುತ್ತದೆ. ಮಾನವನ ಯೋಗಕ್ಷೇಮಕ್ಕೆ ಅಗತ್ಯವಿರುವ ಭೌತಿಕ ವಸ್ತುಗಳ ಗಳಿಕೆ ಮತ್ತು ಅವುಗಳ ಉಪಯೋಗದ ವಿಷಯದಲ್ಲಿ ವ್ಯಕ್ತಿ ಮತ್ತು ಸಮಾಜ ನಿರ್ವಹಿಸುವ ಕ್ರಿಯೆಗಳನ್ನು ಅದು ಪರಿಶೀಲಿಸುತ್ತದೆ. ಈ ರೀತಿಯಾಗಿ ಅರ್ಥಶಾಸ್ತ್ರ ಒಂದು ಕಡೆ ಸಂಪತ್ತನ್ನು ಕುರಿತು ಅಭ್ಯಸಿಸಿದರೆ ಮತ್ತೊಂದು ಕಡೆ ಮಾನವನನ್ನೇ ಕುರಿತು ಅಭ್ಯಸಿಸುತ್ತದೆ.

ಮಾರ್ಷಲ್ ಅವರ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನ ಅರ್ಥಶಾಸ್ತ್ರದ ವಿಷಯ ವಸ್ತುವನ್ನು ಸಂಪತ್ತಿನಿಂದ ಯೋಗಕ್ಷೇಮಕ್ಕೆ ವರ್ಗಾಯಿಸಿತು. ಮಾರ್ಷಲರ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನವು ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ನಾಲ್ಕು ಅಂಶಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. ಅವುಗಳು ಈ ಕೆಳಗಿನಂತಿವೆ.

ಅ) ಅರ್ಥಶಾಸ್ತ್ರ ಸಂಪತ್ತನ್ನು ಗಳಿಸುವುದನ್ನೇ ಆರ್ಥಿಕ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳ ಪರಮ ಉದ್ದೇಶವನ್ನಾಗಿ ಪರಿಗಣಿಸುವುದಿಲ್ಲ, ಮಾರ್ಷಲರ ಪ್ರಕಾರ ಸಂಪತ್ತು ಮಾನವನ ಕಲ್ಯಾಣಕ್ಕೋಸ್ಕರ ಇದೆಯೇ ಹೊರತು ಮಾನವನು ಸಂಪತ್ತಿಗಲ್ಲ. ಸಂಪತ್ತು ಕೇವಲ ಸಾಧನ ಮಾತ್ರ; ಮಾನವನ ಯೋಗಕ್ಷೇಮವನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸುವುದೇ ಸಂಪತ್ತು ಗಳಿಕೆಯ ಗುರಿ ಆದ್ದರಿಂದ ಮಾರ್ಷಲರು ಸಂಪತ್ತನ್ನು ಎರಡನೇ ಸ್ಥಾನಕ್ಕೆ ತಳ್ಳಿದರು.

ಆ) ಅರ್ಥಶಾಸ್ತ್ರ ಪ್ರೀತಿ ಮತ್ತು ವಿಶ್ವಾಸ ಹೊಂದಿ ಸಹಬಾಳ್ವೆಯನ್ನು ಇಷ್ಟಪಡುವ ಜನ ಸಾಮಾನ್ಯರನ್ನು ಕುರಿತು ಅಭ್ಯಸಿಸುತ್ತದೆಯೇ ಹೊರತು, ಸಂಪತ್ತಿಗಾಗಿಯೇ ವರ್ತಿಸುವ ಅರ್ಥವನ್ನು ಹೊಂದಿಲ್ಲ.

ಇ) ಅರ್ಥಶಾಸ್ತ್ರ ಒಂದು ಸಮಾಜ ವಿಜ್ಞಾನವಾಗಿದ್ದು ಅದು ಸಮಾಜದಲ್ಲಿ ಜೀವಿಸುವ, ಸಮಾಜದ ಮೇಲೆ ಪ್ರಭಾವ ಬೀರುವ ಮತ್ತು ಪ್ರಭಾವಿತನಾಗುವ ವ್ಯಕ್ತಿಯನ್ನು ಕುರಿತು ಅಭ್ಯಸಿಸುತ್ತದೆ. ಅರ್ಥಶಾಸ್ತ್ರ ಮಾನವನನ್ನು ಸಮಾಜದಿಂದ ಪ್ರತ್ಯೇಕಿಸಿ ಅಭ್ಯಸಿಸುವುದಿಲ್ಲ.

ಈ) ಅರ್ಥಶಾಸ್ತ್ರ ಕೇವಲ ಭೌತಿಕ ಯೋಗಕ್ಷೇಮವನ್ನು ಕುರಿತು ಅಭ್ಯಸಿಸುತ್ತದೆ ಹಾಗು ಅಭೌತಿಕ ಅಂಶಗಳನ್ನು ನಿರ್ಲಕ್ಷಿಸುತ್ತದೆ.

ಮಾರ್ಷಲ್ ಅವರ ಈ ಅಭಿಪ್ರಾಯವನ್ನು ಪ್ರೊ.ಎ.ಸಿ.ಪಿಗು, ಎಡ್ರಿನ್ ಕ್ಯಾನನ್, ಬೆವರಿಚ್ ಮುಂತಾದವರು ಸಮರ್ಥಿಸಿದರು. ಪ್ರೊ.ಪಿಗು ಅವರ ಪ್ರಕಾರ, “ಅರ್ಥಶಾಸ್ತ್ರವು ಆರ್ಥಿಕ ಯೋಗಕ್ಷೇಮದ ಪರಿಶೀಲನೆಯ ಶಾಸ್ತ್ರ, ಆರ್ಥಿಕ ಯೋಗಕ್ಷೇಮವೆಂದರೆ ಹಣದ ಮಾನದಂಡದಿಂದ ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷವಾಗಿಯೋ ಅಥವಾ ಪರೋಕ್ಷವಾಗಿಯೋ ಅಳೆಯಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗುವಂತಹುದು”, ಎಡ್ರಿಸ್ ಕ್ಯಾನನ್ ರವರ ಪ್ರಕಾರ “ಮಾನವನ ಭೌತಿಕ ಯೋಗಕ್ಷೇಮಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾಗುವ ಅಂಶಗಳನ್ನು ಪರಿಶೀಲಿಸುವ ಶಾಸ್ತ್ರವೇ ಅರ್ಥಶಾಸ್ತ್ರ”.

ಟೀಕೆಗಳು: ಮಾರ್ಷಲ್ ಯೋಗಕ್ಷೇಮ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನವು ಸಂಪತ್ತಿನ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನದಿಂದ ಅರ್ಥಶಾಸ್ತ್ರಕ್ಕೆ ಅಂಟಿಕೊಂಡಿದ್ದ ಅಪಖ್ಯಾತಿಯನ್ನು ನಿವಾರಿಸಿ ಅದರ ಮಹತ್ವ ಮತ್ತು ವ್ಯಾಪ್ತಿಯನ್ನು ಹಿಗ್ಗಿಸುವಲ್ಲಿ ಯಶಸ್ವಿಯಾದರೂ ಕೂಡ ಅನೇಕ ಕಾರಣಗಳಿಂದ ಟೀಕಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ. ಪ್ರೊ.ಲಿಯೋನೆಲ್ ರಾಬಿನ್ಸ್‌ರವರು ಯೋಗಕ್ಷೇಮ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನದ ಪ್ರಮುಖ ಟೀಕಾಕಾರರಾಗಿದ್ದಾರೆ. ಅವರ ಪ್ರಮುಖ ಟೀಕೆಗಳು ಇಂತಿವೆ.

1. ಮಾರ್ಷಲರ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನದ ಪ್ರಕಾರ ಕೇವಲ ಭೌತಿಕ ಸರಕುಗಳು ಮಾತ್ರ ಯೋಗಕ್ಷೇಮವನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸುತ್ತದೆ. ಆದರೆ ವಾಸ್ತವದಲ್ಲಿ ವೈದ್ಯರು, ಉಪಾಧ್ಯಾಯರು, ವಕೀಲರು, ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳು ಮುಂತಾದವರ ಸೇವೆಗಳು ಕೂಡ ಮಾನವನ ಯೋಗಕ್ಷೇಮವನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸಬಲ್ಲವು. ಆದುದರಿಂದ ಮಾರ್ಷಲ್ ರವರ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನವು ಸಂಕುಚಿತ ಮತ್ತು ಅವೈಜ್ಞಾನಿಕವಾದುದಾಗಿದೆ ಎಂದು ರಾಬಿನ್ಸ್‌ರವರು ಟೀಕಿಸುತ್ತಾರೆ.

2. ಮಾರ್ಷಲ್ ಪ್ರಕಾರ ಭೌತಿಕ ಸರಕುಗಳು ಮಾನವನ ಕಲ್ಯಾಣ ಅಥವಾ ಯೋಗಕ್ಷೇಮವನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸುತ್ತದೆ. ಆದರೆ ವಾಸ್ತವವಾಗಿ ಎಲ್ಲಾ ಭೌತಿಕ ಸರಕುಗಳು ಮಾನವನ ಯೋಗಕ್ಷೇಮವನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸುವುದಿಲ್ಲ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ: ಭೌತಿಕ ಸರಕುಗಳಾದ ತಂಬಾಕು, ಅಫೀಮು, ಮದ್ಯ, ಮುಂತಾದವು ಮಾನವನ ಕಲ್ಯಾಣವನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸುವುದರ ಬದಲು ಕಡಿಮೆಗೊಳಿಸುತ್ತವೆ.

3. ಪ್ರೊ ರಾಬಿನ್ಸ್‌ರವರ ಪ್ರಕಾರ “ಯೋಗಕ್ಷೇಮ ಎಂಬ ಪದವು ನೈತಿಕ ಮೌಲ್ಯಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುವುದರಿಂದ ಅರ್ಥಶಾಸ್ತ್ರ ಎಂಬ ಪರಿಶುದ್ದ. ವಿಜ್ಞಾನದಲ್ಲಿ ಅಂತಹ ಪದಗಳನ್ನು ಬಳಸಲೇಬಾರದು”.

4. ಮಾನವನ ಯೋಗಕ್ಷೇಮವನ್ನು ಹಣದ ಅಳತೆಗೋಲಿನಿಂದ ಅಳೆಯುವುದು ಸಾಧ್ಯವಿದೆ ಎಂದು ಯೋಗಕ್ಷೇಮ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನ ಅಭಿಪ್ರಾಯ ತಾಳುತ್ತದೆ. ಆದರೆ ವಾಸ್ತವವಾಗಿ ಯೋಗಕ್ಷೇಮದ ನೇರ ಮಾಪನ ಅಸಾಧ್ಯ. ಏಕೆಂದರೆ ಯೋಗಕ್ಷೇಮ ವ್ಯಕ್ತಿಯಿಂದ ವ್ಯಕ್ತಿಗೆ ಸ್ಥಳದಿಂದ ಸ್ಥಳಕ್ಕೆ ಭಿನ್ನವಾಗಿರುತ್ತದೆ ಹಾಗೂ ಅದು ಮಾನಸಿಕವಾದುದಾಗಿದೆ.

5. ಮಾರ್ಷಲರ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನವು ಅರ್ಥಶಾಸ್ತ್ರದ ಮೂಲ ಸಮಸ್ಯೆಗಳಾದ ಮಿತವಾದ ಸಂಪನ್ಮೂಲಗಳು, ಅಪರಿಮಿತ ಬಯಕೆಗಳು, ಆಯ್ಕೆಯ ಸಮಸ್ಯೆ ಮುಂತಾದವುಗಳನ್ನು ಪರಿಗಣಿಸುವುದಿಲ್ಲ. ಇಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲದೆ ಆಧುನಿಕ ಆರ್ಥಿಕ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳ ಜಟಿಲ ಸಮಸ್ಯೆಗಳಾದ ಬಡತನ, ನಿರುದ್ಯೋಗ, ಆರ್ಥಿಕ ಆವರ್ತಗಳು, ಅನಭಿವೃದ್ಧಿ ಮುಂತಾದವುಗಳನ್ನು ಪರಿಗಣಿಸುವುದಿಲ್ಲ.

ಈ ಮೇಲಿನ ಟೀಕೆಗಳಿದ್ದರೂ ಕೂಡ ಯೋಗಕ್ಷೇಮ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನವು ಸಾಕಷ್ಟು ಜನಪ್ರಿಯವಾಗಿದೆ.